„Ako ne razumijete bliskoistočnu krizu, razlog može ležati u tome što je pratite putem televizijskih vijesti” – napisao je Greg Philo 2001. godine u analizi izvještavanja britanskih medija o sukobima na Bliskom Istoku.

Istraživanje sugeriše da u vijestima hronično nedostaje objašnjenje konteksta. Posljedično, javnost nije u stanju razumjeti osnovne elemente konflikta. U uzorku od 300 mladih ljudi koje je ispitao Philo, 71 posto nije znalo ko je okupirao teritorije. Zapravo, veći postotak njih smatrao je da su Palestinci okupatori.

Sličnu sliku iz jednog drugog društva u kojem je televizija bila dominanti medij – Srbije – prikazuje Mark Thompson u knjizi „Kovanje rata“, kada navodi podatke Instituta za političke studije iz Beograda. Ovaj institut je u julu 1992. ispitivao građane Srbije (na uzorku od 1.380 ispitanika) ko bombarduje Sarajevo. Njih 22,5 posto nije znalo odgovor, 20,5 su odgovorili da su to srpske snage, dok je čak 38,4 posto reklo da su to muslimansko-hrvatske snage.

Iako televizija kao vizuelni mediji preferira slike akcije, naročito nasilja, patnje i destrukcije, bez objašnjenja konteksta nije moguće razumjeti zašto se nešto dešava. Ako pogledamo argumente proponenata narativa da je sve počelo 7. oktobra 2023. godine, a što je glavni okvir koji nude velike televizijske kuće sa Zapada, uočavamo da se nudi sljedeće objašnjenje:

Ludi i nezhavalni Palestinci, odgojeni da mrze Jevreje, umjesto da naprave Singapur od Gaze, predvođeni terorističkim Hamasom, masakriraju civile, ubijaju bebe i siluju djevojke u jedinoj demokratiji na Bliskom Istoku. S obzirom na to da su oni izabrali Hamas, onda i snose odgovornost za terorističke napade, pa je red da sada i iskuse posljedice te odluke. Kako je Hamas teroristička organizacija, s njim se ne može pregovarati i razgovarati, a pošto nema niko drugi umjesto Hamasa, onda Palestinci i ne trebaju biti pitani o svojoj sudbini.

Drugi narativ govori o 75-godišnjoj izraelskoj okupaciji Palestine. On se na zapadnim TV-kućama ušutkava pitanjima tipa „Osuđujete li Hamas?“ i „Smatrate li da je Hamas teroristička organizacija?“, sve dok gost ne bude ušutkan ili njegov odgovor prezentiran kao dokaz da podržava terorizam.

Međutim, ovaj narativ je itakako utemeljen i može se naći kod vodećih organizacija za ljudska prava kao što su Amnesty International i Human Rights Watch i brojnih drugih pojedinaca koji se zalažu za jednaka ljudska prava, kod mnogobrojnih naučnika koji su pomno ispitivali izraelsko-palestinski sukob (kao što su Ilan Pappe, Norman Finkelstein i drugi), i na stranicama brojnih alternativnih medijskih organizacija (naprimjer, DoubleDown News, Democracy Now itd.).

U suštini, objašnjenje koje se nudi jeste da su Palestinci žrtve duge okupacije, koja im je uskratila osnovna ljudska prava i kreirala aparthejd u kojem postoji jedan set prava za Jevreje, a drugi za Palestince. Redovno su izloženi različitim vrstama torture i arbitrarnim ubijanjima. Stanovnici Gaze su opisani kao žitelji najvećeg koncentracijskog kampa u koji ulazi samo ono što Izrael odobri, a ništa iz njega ne može ni izaći bez izraelskog odobrenja. Zločini koji su se desili tokom Hamasovog napada se priznaju i osuđuju, ali se smještaju u kontekst zloćudne okupacije koja ljudima ne nudi nikakve prilike za dostojanstven život. Proponenti ovog narativa zahtijevaju prekid rata odmah te rješavanje spora putem pregovora.

Ono što gledamo preko društvenih medija – svakodnevno masakriranje djece i ostalih civila u Gazi – produžava se. Uloga televizija koje preferiraju narativ o početku svijeta 7. oktobra jeste da pasiviziraju javnost i osiguraju da se taj masakr nastavi sve dok Izraelska vlada ne ostvari svoje ciljeve.

Čini se, stoga, da moramo razmisliti o prioritetima kada govorimo o reformi medijskih ekosistema. Sva kuknjava o zloćudnim medijima svela se na razotkrivanje laži i dezinformacija na portalima i društvenim mrežama. Nekako se zaboravilo da televizija – mediji koji je tradicionalno čvrsto povezan s političkim i ekonomskim centrima moći – ima itekako velike kapacitete i apetite da preuzme svoj dio odgovornosti u obmanjivanju javnosti.