Sramota svijeta

Ono što se događa u Palestini je genocid i pokušaj istrebljenja cijelog naroda, kazala je španska minisrica za socijalna prava, pozivajući na prekid diplomatskih veza s Izraelom.

Govoreći u parlamentu u srijedu, Ione Belarra upitala je španjolsku konzervativnu Narodnu stranku, koja se smatra proizraelskom, hoće li “prestati biti saučesnik u genocidnoj državi Izrael”.

“I to se događa u kontekstu u kojem država Izrael desetljećima nezakonito zauzima zemlju koja joj ne pripada, krade domove Palestincima, maltretira ih vršeći svakodnevno nasilje protiv palestinskog naroda”, kazala je Belarra, koja je lider ljevice-krilo stranke Podemos.

Spomenuvši da se Palestinci suočavaju s “etničkim čišćenjem”, rekla je da je ono što vide ovih dana “zastrašujuće”, misleći na nemilosrdne zračne i kopnene napade izraelske vojske na Pojas Gaze.

“Slažete li se s masivnim bombardiranjem? U samo jednom mjesecu ubijeno je više palestinske djece nego u svim ratovima u cijelom svijetu prošle godine. Osuđujete li ta ubistva”, upitala je ministrica.

Kazala je da ono što Izrael radi nije “legitimna obrana”, naglašavajući da većina Španaca želi kraj ovom “genocidu”.

“Raskinimo diplomatske odnose s Izraelom jednom zauvijek”, rekla je Belarra.

Glavni sekretar UN-a Antonio Guterres rekao je u srijedu da broj ubijenih civila u pojasu Gaze pokazuje da nešto “jasno nije u redu” s izraelskim vojnim operacijama. (Klix; agencije)

Što li nam se Radobolja muti

Kad se čovjek ponada da se Mostar lagano smiruje, već naredni dan pokazuje da je danas više podijeljen nego jučer, a tek postaje neizvjesno šta će se sutra dogoditi. Dobronamjerna nadanja demantuju ne samo mostarska događanja već i događaji s Bliskog istoka. Prvo su okačene zastave i barjaci Izraela na Sveučilištu, pa skok za Palestinu sa Starog, pa zabrana okupljanja od strane gradonačelnika, skup na Musali, nesporazumi u vezi s obilježavanjem Nove godine, pa… Još jednom smo pokazali koliko je Mostar stvarno podijeljen po ratnim i svim drugim linijama. Iz fioka se vade nesporazumi umjesto sporazuma. Gotovo da i nema dešavanja iz bliskog ili dalekog okruženja da se žestoko ne odrazi na Mostar. Gradonačelnik zabrani skup, a onda uslijedi žestok i opravdan odgovor sa samo jedne strane. Kao da su ubijena djeca ničija i kao da i sami nismo doživjeli isto. Treba biti dosljedan i istaknuti neprimjerena uzvikivanja koja neće pomoći zaustavljanju zla niti u Gazi, niti u Palestini. Sve ovo što se događa, neki misle daleko je, a ustvari je tu – u našoj avliji. Rat protiv djece, civila i nemoćnih, ma ko oni bili – Palestinci ili Jevreji – ispisuje, još jednom, krvave stranice ljudskih pogani i bestidnih ratnih profitera. Krik do neba za svako dijete, ma čije ono bilo. A broje ih na hiljade i ne stide se. Takvima su cifre, statistika i valute jedino mjerilo vrijednosti. Djeca su im i ovog puta kolateralna šteta.

Ispod tepiha odjednom i u Mostaru izrone svi neriješeni problemi: od izgradnje pozorišta, kulturnog centra, redovito neriješenih i novih problema po pitanju Partizanskog do dualiteta u svemu i svačemu. I umjesto da politika i političari, oni u Mostaru, još više oni van Mostara, vjerske zajednice ili zloupotrijebljeni navijači rješavaju nagomilane probleme, oni obnavljaju ono najgore što prolazimo punih četiri–pet decenija ili nekoliko proteklih vijekova. Kad se situacija privremeno smiri, samo se stidljivo pominju njegovi najsvjetliji trenuci, vrijeme zajedničkog života, kulturnih zbivanja, ili onog što danas preteciozno zovemo multietničnost. Statistika je neumoljiva, Mostar je posljednje tri decenije dvoetnički grad, a sve manje građanski i mostarski. Osmišljene nacionalne strategije na početku devedesetih, za koje većina Mostaraca nije vjerovala da su ostvarive u ovom gradu, u trećoj dekadi 21. vijeka polučile su rezultate koje, vjerujem, nisu očekivali ni sami njihovi kreatori. I kad pomislimo da nije tako, dnevno nas, nažalost, demantuju događaji koji to potvrđuju. Tako je ostvarena politička ambicija nacionalista da svako bude ubjedljiva većina na davno zapišanim teritorijama, onim lijevo ili desno, sjeverno ili južno. Bestidna politička igra dobila je svoj konačni epilog.

Danas Mostar nema ni politiku, a još manje dorasle političare, koji bi ovu zamagljenu stvarnost preokrenuli nabolje. Naprotiv, jedino su osposobljeni da zapale novu vatru, pojačaju sve vidljive i nevidljive podjele i sukobe, a onda na takvoj platformi prigrabe vlast samo za sebe i svoje, a protiv drugih. U Mostaru tako uvijek prolaze oni koji su PROTIV, a ne ZA. Našim političarima nije cilj promjena takvog stanja i dogovor. Cilj je kontrolisani haos u kome oni mogu vladati i nama i našim životima. Ovakva situacija i status quo najbolje odgovara ovima što se bore za tzv. nacionalne interese, što plaše narod drugim i drugačijim, što razrađuju strategije vlastitog opstanka, što se međusobno ucjenjuju i što se, van očiju javnosti, druže kao najbolji prijatelji uz gastronomsko opuštanje i dogovaranje o javnim radovima za svoje poslovne partnere i partijske istomišljenike.

U to mostarsko sivilo, a zbog sitnih interesa, uklopili su se osim dvije vladajuće HDZ i SDA i partije koje su se bar deklarativno opredijelile za jedinstven grad, pa umjesto da spajaju, one još više razdvajaju i grad i njegove građane. Tako i vladajući i nevladajući postadoše opozicija i građanima i samom Mostaru. Većina i iz tzv. nevladininog sektora žmuri na oba oka i ne oglašava se ili se otvoreno svrstava na jednu ili drugu stranu. I mostarska inteligencija jeste u podrumima ili se i sama priklonila jednoj od vladajućih. Postoje samo izuzeci. Običan građanin, bez obzira na nacionalnu ili neku drugu pripadnost, koji istinski želi bolji grad od onog što mu ga serviraju, više i ne zna kud bi i šta bi. Primoran je da bira ono jedino što mu je preostalo, a to je odlazak. Zbogom, doviđenja, adio – otpozdrav mu je na sve ono što je mostarska stvarnost, i juče, i danas, i sutra.

Ovdje se istorija vječito ponavlja. Brzo prolaze decenije i godine, a dan nikad. Izgleda da je jedino rješenje građanski, a ne nacionalni, otpor koji u Mostaru, nažalost, nema ko da organizuje. Htjeli to priznati ili ne, negdje potajno, čak i oni što su dio vlasti željeli bi promjenu buđavog sistema i političara što su ga takvim napravili. Ono što svi trebamo uraditi u ovom trenutku jeste da pokušamo ukrotiti podjele koje nam neodgovorni političari i svi drugi stalno podmeću pojačavajući zidove razdvajanja, a ne spajanja. Neka nam ove bliskoistočne dječije suze i njihov krik budu opomena da se, bar u Mostaru, jedanput objedinimo, a ne dijelimo! Neka je stid i sram sve one što se zapadom zovu, što pričaju o ljudskim pravima i slobodama, a ne daju ni trodnevni prekid rata, da se djeci dostavi kvarat mlijeka i litar vode ili unesrećenim roditeljima da pretraže ruševine ispod kojih je njihova nejač. Sve njihove velike priče o ljudima i demokratiji zamandaljene su kapijama i plačem djece. Društva zadojena materijalističkim vrijednostima i samo proklamovanim ali ne i ostvarenim slobodama, u kriznim situacijama ne znaju šta bi sami sa sobom, a kamoli s drugima. Opameti se, svijete! Većina kukavno ćuti i plaši se, razmišlja samo o sebi i svom statusu, neće da shvati da je samo pitanje trenutka kad će zakucati i na njena vrata. Na ova balkanska prečesto su navaljivali. Probudi se, čovječe! (Milan Račić, Tačno.net)

Borbe na unutrašnjem planu

Rat protiv spoljašnjeg neprijatelja uvek prati i borba protiv unutrašnjih neprijateljskih elemenata. Rat u Gazi, kidnapovana 241 osoba, nasilje nad Palestincima sa Zapadne obale, pretnja Hezbolaha i 200.000 evakuisanih Izraelaca iz naselja u blizini libanske granice, kao da ne čine situaciju dovoljno ozbiljnom za neke političke aktere. Ministarstva i poslanici Kneseta pokušavaju da daju svoj doprinos eskalaciji donošenjem propisa koji će olakšati borbu protiv svih onih koji se u društvu smatraju „petom kolonom“. Prvi na udaru su izraelski Arapi prema kojima, kao i uvek u kriznim vremenima, jačaju nepoverenje i strah.¹

U takvoj atmosferi je krajem oktobra usvojena dopuna zakona o borbi protiv terorizma kojom se zabranjuje konzumiranje i upotreba publikovanog sadržaja terorističkih organizacija Hamasa i ISILa, a za čije je nepoštovanje predviđena zatvorska kazna od godinu dana.² Predlog je stigao iz ministarstva pravde i važiće dve godine. Amandman zakona se odnosi na „kontinuirano konzumiranje zabranjenih sadržaja koje uključuje podršku i pozivanje na izvršenje terorističkih napada, dok se slučajna izloženost propagandnom materijalu usled neznanja, a koje ne prati loša namera, neće smatrati povredom zakona“.

Već na prvi pogled se vidi problematičnost ove zakonske dopune. Krivični zakon je smišljen da spreči štetno ili uvredljivo ponašanje, dok konzumiranje sadržaja samo po sebi ne nanosi štetu ili povredu. Sporna je i upotreba izraza kao što su pokazivanje saosećanja ili podrška, zbog svoje dvosmislenosti i nepreciznosti, a koji se trenutno koriste kao osnova za proganjanje arapskih građana. Njima će biti teško da ubede vlast u svoje dobre namere, jer se čak i njihovo ćutanje tumači kao podrška terorizmu. Osim toga, kako je primetio profesor krivičnog i ustavnog prava Mordehai Kremnicer, primena novih odredbi će dovesti do ozbiljnog kršenja prava na privatnost, jer nije jasno kako se može sprovoditi istraga a da se ono ne ugrozi.

Drugi nedemokratski zakonski predlog je dao ministar unutrašnjih poslova Moše Arbel početkom novembra. U pitanju je nacrt zakona kojim bi se proširila lista dela na osnovu kojih je moguće oduzimanje državljanstva tako što bi se njom obuhvatila lica za koja se sumnja da podržavaju terorizam u posebnim periodima kao što je proglašeno ratno stanje. Neke od navedenih aktivnosti koje će se tumačiti kao podrška terorizmu jesu objavljivanje pohvale, podrške ili saosećanja prema terorističkim organizacijama kroz kačenje zastave, isticanje simbola, himne ili slogana. Oduzimanje državljanstva vršio bi ministar unutrašnjih poslova uz saglasnost ministra pravde, a bez uplitanja suda, čime bi ministri dobili neograničenu moć. Nije teško zamisliti kako ovaj zakon, ako bude usvojen, može biti upotrebljen za ućutkivanje, zastrašivanje i politički progon svih koje režim bude smatrao nepodobnim. Izrael je u prošlosti primenjivao zakon o oduzimanju državljanstva kada su bila u pitanju lica osuđena za terorizam, a slična zakonska inicijativa se našla u Knesetu i pre nekoliko meseci kada je predloženo da se proteraju porodice lica osuđenih za terorizam. Tada se zbog kritike javnosti od toga privremeno odustalo, ali je rat doneo novu priliku za ograničavanje sloboda građana.

Ministarstvo prosvete se takođe potrudilo da ne zaostaje u predlozima. Ministar prosvete je nakon napada Hamasa doneo odluku da su univerziteti i koledži u obavezi da izveštavaju savet za visoko obrazovanje o rešavanju pritužbi na studente za koje se tvrdi da su podržavali ovu organizaciju ili terorizam. Srećom, univerziteti su odbili da je primene, pa je početkom novembra ministar bio prinuđen da suspenduje svoju naredbu.

Arapska zajednica od 7. oktobra živi u strahu i bez ovih zakonskih novina. Svakoga dana raste broj uhapšenih zbog objavljivanja komentara na društvenim mrežama. Vode se brze istrage nakon kojih državno tužilaštvo podiže optužnice. Cilj je da se istraže i privedu svi koji su na društvenim mrežama objavljivali sadržaj koji se tumači kao podrška Hamasu ili nekoj drugoj terorističkoj grupi. Ljudi se odvode na višesatna ispitivanja zbog lajkova, postavljanja srca uz slike iz Gaze. Ne istražuju se samo nove objave već i one stare nekoliko godine.

Zbog rata je policiji omogućeno da u posebnim slučajevima samostalno otvara istrage, dok se islednici ohrabruju da traže dodatna produženja pritvora. Da se primenjuje politika nulte tolerancije prema počiniocima ovih dela pokazuje podatak da je od početka rata otvoreno oko 150 istraga, što je duplo više nego u prethodnih pet godina. Podignuto je 46 optužnica protiv građana za koje se smatra da su iskazali saosećanje prema Hamasu, naspram ukupno 88 optužnica tokom prethodne četiri godine.

Istrage se baziraju na prijavama građana koji se direktno žale policiji ili taguju na mrežama sporne objave. U dojavama su aktivni i poslanici, ministri i zaposleni u drugim državnim organima, ali i sama policija vrši pretrage čak i u zatvorenim grupama na društvenim mrežama. Iako većina komentara ne predstavlja kršenje zakona, mnogo toga može biti povod sumnji i izazvati pažnju policije: saosećanje prema stanovnicima Gaze, odlomak ili citat iz Kurana, post koji sadrži zastavu.

Često sankcije stižu i iz radnog okruženja. Neke od lokalnih samouprava su zaustavile radne aktivnosti u čitavim privrednim oblastima kako bi udaljili arapske radnike iz jevrejskog okruženja. U Givatajimu i Bat Jamu su zatvorena gradilišta zbog straha lokalnog stanovništva. Sud je reagovao pa su gradilišta ponovo otvorena, ali uz poseban nadzor. U Ramat Šaronu su iz škola udaljene arapske čistačice, dok se nije došlo do aranžmana u kom one ne dolaze u kontakt sa učenicima. Učestali su napadi i na arapske novinare koji izveštavaju za inostrane medijske kuće. Napadi stižu ne samo od policije i građana, već im u tome pomažu izraelski mediji koji su znatno redukovali pojavljivanje arapskih novinara i objavljivanje njihovih priloga. Smanjen je i broj priloga u kojima se čuje glas arapskih građana.

Čitava arapska zajednica se sada vidi kao neprijateljska tako da nije zaobiđen ni zdravstveni sektor, u kom Arapi čine značajan deo ljudskih resursa, a same ustanove su zbog komentara delile otkaze svojim dugogodišnjim radnicima. Lov na veštice nije zaobišao ni trgovačke lance i male preduzetnike koji proveravaju kako se njihovi zaposleni ponašaju na društvenim mrežama.

Nakon crnog oktobarskog šabata, izraelsko društvo prolazi kroz radikalizaciju gde su slogani o jedinstvu, zajedništvu i pobedi jedini legitimni, dok se sve što odstupa vidi kao izdaja. Ipak, to nije cela slika. Protesti su se obnovili, ovog puta u vidu zahteva da se vrate oteti, a novi lideri su sada porodice ljudi koji čekaju oslobađanje u Gazi. Društvo se podelilo oko pitanja prioriteta: da li je to bezuslovno vraćanje otetih građana ili je važnija „konačna pobeda nad Hamasom“. Oni koji podržavaju bezuslovno vraćanje otetih čine glavnu struju sadašnjih protesta. Među njima, na margini kao i na prošlim demonstracijama stoji i mala grupa koja je već nakon tri nedelje od Hamasovog napada nastavila s protestima protiv okupacije u ulici Kaplan. Njihovi zahtevi su ostali isti: redefinisanje Izraela kao jevrejske u demokratsku državu koja pripada svim građanima, sekularizacija javnog prostora odvojenog od religije i promena bezbednosnog koncepta fokusiranog na vojnu snagu ka pronalaženju političkih aranžmana koji uključuju Palestince. (Alma Ferhat, Peščanik)