U pismu upućenom predsjedniku Narodne skupštine Republike Srpske Nenadu Stevandiću, komesarka Vijeća Evrope za ljudska prava Dunja Mijatović izrazila je zabrinutost zbog Nacrta zakona o posebnom registru i transparentnosti rada nevladinih organizacija koji je uvršten na dnevni red sjednice Narodne skupštine zakazane za 26. septembra.
Kako je naglasila Nacrt zakona kojim se uspostavlja poseban pravni režim za nevladine organizacije koje primaju bilo koji oblik stranog finansiranja ili druge pomoći stranog porijekla izaziva nekoliko zabrinutosti u vezi s ljudskim pravima.
To je i navedeno u zajedničkom mišljenju Venecijanske komisije i OSCE-a o Nacrtu zakona iz juna 2023. godine te Mijatović naglašava da „cilj za povećanje transparentnosti rada nevladinih organizacija ne smije težiti diskriminirajućim sredstvima na štetu uživanja ljudskih prava i sloboda“.
Ona napominje problem sve restriktivnijeg okruženja za civilno društvo u Republici Srpskoj te je pozvala parlamentarce da se suzdrže od usvajanja zakona i njeguju sigurno i poticajno okruženje za nevladine organizacije i branitelje ljudskih prava, u skladu s relevantnim standardima Vijeća Evrope.
Kaže da nevladine organizacije igraju važnu ulogu u demokratskom društvu i da te organizacije, kao i njihovo članstvo, uživaju neotuđiva prava, uključujući pravo na slobodu udruživanja i izražavanja, te pravo na zaštitu od diskriminacije.
Ovako predložen zakon za civilno društvo organizacije ustanovljava zaseban pravni režim, kojim se za njih uvodi obaveza izvještavanja i inspekcijskog nadzora koji se ne odnosi na druge nevladine organizacije, uključujući i obavezu da svi njihovi materijali nose oznaku „neprofitne organizacije“.
Predviđene su i sankcije za organizacije koje ne ispune te obaveze, čak i mogućnost zabrane rada određene „neprofitne organizacije“, i samim tim i zabranu te organizacije.
Venecijanska komisija i ODIHR su pozvali vlasti Republike Srpske da u potpunosti preispitaju usvajanje Nacrta zakona, te da pokrenu dalje konsultacije sa svim zainteresiranim stranama, s ciljem garantiranja uživanja prava na slobodu udruživanja i izražavanja u Republici Srpskoj.
– Umjesto da dodatno ograničavaju prava nevladinih organizacija i branilaca ljudskih prava, vlasti Republike Srpske trebalo bi da podstiču sigurno i poticajno okruženje za njihov rad – navela je Mijatović u pismu.
Istovremeno Transparency International u Bosni i Hercegovini (TI BiH) uputio je svim klubovima poslanika u Narodnoj skupštini Republike Srpske (NSRS) komentare na Nacrt zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija.
I oni su upozorili da prijedlog posebno regulira rad samo jednog broja neprofitnih organizacija, i osim što je diskriminatoran, nije u skladu sa Evropskom konvencijom o osnovnim ljudskim pravima i slobodama, Ustavom RS i BiH, te zakonima o udruženjima i fondacijama i poreskom postupku RS.
Naglasili su da predloženi zakon ne sadrži odredbe o djelotvornim pravnim lijekovima, već u slučaju povrede odredbi zakona propisuje da se odmah zahtijeva zabrana obavljanja i rada.
– Zabrana rada i raspuštanje kao mjere koje se poduzimaju kod manjih prekršaja, ali i druge odredbe iz ovog Nacrta, nisu predviđene za druge pravne subjekte i organizacije, kao što su organizacije koje dobijaju sredstva iz budžeta Vlade RS i jedinica lokalne samouprave – upozorili su iz TIBiH.
Izvor: Vijeće Evrope/TIBiH
