Srbijanski mediji ne prestaju s histeričnom kampanjom protiv Crne Gore, optužujući susjednu državu za ono što sami rade

Spoljna politika koju Srbija vodi prema susedima mogla bi se svesti na dva stiha Josifa Brodskog iz pesme Pismo generalu Z., napisane povodom invazije SSSR-a na Čehoslovačku 1968. godine: “Bolje je u tuđa mješat se djela / nego u svojima ne razabrat se.” Pošto im bavljenje problemima u sopstvenoj državi ne ide baš najbolje, srpski vlastodršci svako malo bace pogled preko plota i mešaju se u unutrašnje stvari susednih država. U tome im zdušno pomažu mediji, kao verna služinčad, koji načinom na koji tretiraju zbivanja u komšiluku pokazuju da im granice uređivačke politike često određuju moćnici na vlasti ili, pak, dominantna ideološka matrica.

Prema toj matrici koja reprodukuje ključne postavke nacionalističke ideologije, granice na Balkanu su tek provizorne, a suverenost suseda Srbije je vrlo upitna i privremena, pogotovo Crne Gore i Bosne i Hercegovine. Otuda izlivi mržnje prema susedima, naročito u režimskim medijima, postaju svakodnevna pojava i standardan deo repertoara.

Nacionalno jedinstvo

Kad je u pitanju odnos medija prema Crnoj Gori, tu često dolazi do visokog stepena saglasnosti između inače politički zaraćenih strana. Kad treba osporiti Crnoj Gori pravo da se ponaša kao nezavisna država, i mediji odani Vučiću i oni koji su prema njemu kritički nastrojeni često se nađu na istoj strani.

Tako je, primera radi, televizija N1 pozvala istoričara Čedomira Antića da prokomentariše izjavu patrijarha Irineja kako je položaj Srba danas u Crnoj Gori gori nego u vreme NDH, pa smo mogli da čujemo zanimljiva razmišljanja tipa: “Osim genocida, koje je NDH objektivno izvršila nad Srbima, Jevrejima i Romima, čitava ideološka matrica NDH se danas primenjuje nad Srbima u Crnoj Gori.” Ili naslov vesti u Blicu, povodom crnogorskih tumačenja Podgoričke skupštine: “Srbija i Crna Gora su 88 godina bile jedna država, a crnogorska vlast danas želi da iskrivi tu istoriju.”

Pritom niko ne pokušava da sagleda temu iz crnogorske perspektive ili da zamisli kako bi se Srbija danas ophodila prema ujedinjenju da se 1918. godine našla u poziciji Crne Gore. Nikome u srpskim redakcijama ne pada na pamet da pročita, na primer, tekst Andreja Nikolaidisa “Zašto se Srbija svađa sa vascijelim komšilukom?”, pa da se malo zamisli nad svojim odnosom prema Crnoj Gori.

Uređivanje školskog programa

Mediji se ne zaustavljaju na političkim zbivanjima u susednoj državi, već bi malo i da uređuju školski program. Svako malo se u srpskim medijima pojavi vest o skandaloznom izbacivanju srpskih pisaca iz crnogorske lektire. Tako je Blic polovinom novembra ove godine zavapio kako su “iz crnogorskih školskih programa ‘izbacili’ čuvenog Aleksu Šantića, Desanku Maksimović, Jovana Jovanovića Zmaja, Branka Radičevića”, a da su umesto njih u lektiru ušla dela nekih drugih autora, između ostalih i Ibrahima Hadžića. Na stranu činjenica da je Hadžić veliki pesnik, istina je da je odlomak jedne njegove zavičajne priče ubačen u čitanku za VI razred još 2007. godine, ali koga briga za faktografiju kad je srpstvo ugroženo i to u samom svom jezgru, u književnosti!

Čak je i u nedeljniku Vreme svojevremeno osvanula žalopojka nad promenama školskog programa u Crnoj Gori, jer “u Nastavnom programu za osnovnu školu u Crnoj Gori više uopšte nema Mihaila Lalića, Oskara Daviča, Borislava Pekića, Dobrice Ćosića i Matije Bećkovića, dobitnika Njegoševe nagrade za 1998. godinu”. Navedeno je i mišljenje oštećenog znalca Bećkovića koji je promenu crnogorskog školskog programa označio kao “etničko čišćenje lektire”. Zlobnici i ljubitelji logike bi mogli da se zapitaju zašto pesniku koji je uvek bio na strani etničkog čišćenja (i to pravog, živih ljudi) sad odjednom smeta ovo metaforičko etničko čišćenje, ali srećom takvih nema previše. Narečena jadikovka objavljena je još 2011. godine, a u međuvremenu se pitanje crnogorske lektire podgrevalo svako malo u medijima.

Srpskim medijima izgleda nije jasno da Crna Gora nije srpska kolonija, te da je u pitanju nezavisna država koja ima pravo da pravi nastavne programe kakve god želi. Kad su već toliko zabrinuti za školsku decu, mogli su da pretresu i programe u Rumuniji, Mađarskoj ili Bugarskoj, ko zna šta sve tamo fali. Ili da provere broj čeških, argentinskih ili poljskih pisaca u crnogorskoj lektiri, možda je i njima naneta nepravda. Deca bi svakako imala veće koristi od čitanja Hašeka, Herberta, Šimborske i Kortasara nego od većine domaćih autora koji se nalaze u čitankama i lektiri.

Medijska agresija na Crnu Goru

Navedeni primeri spadaju u pitomije, to bi bilo zadiranje u pitanja susedne države nastalo iz duha nesvesnog nacionalizma, uz poštovanje bontona, takoreći u rukavicama. Najčešće se kampanje protiv Crne Gore vode mnogo drastičnijim sredstvima. Mediji samo čekaju zgodan povod pa da se svom silinom i agresijom obruše na Crnu Goru. Povodi su na prvi pogled raznoliki, ali imaju zajedničku okosnicu: srpski mediji jednostavno pobesne kad god se Crna Gora ponaša kao nezavisna država, a ne kao fantomski ud Srbije.

Recimo, kad se crnogorski zvaničnici ne slože sa navedenom patrijarhovom izjavom (jer Crna Gora nije NDH), ili kad Crna Gora glasa za prijem Kosova u Interpol, ili kad pošalje dva vojnika u misiju KFOR-a na Kosovo, ili kad usvoji Rezoluciju o Podgoričkoj skupštini, ili kad pokuša da uvede zakon o verskim zajednicama kojim bi se državi vratio deo imovine koji sada pripada SPC-u, ili kad srpska državljanka bude uhapšena u Crnoj Gori pod optužbom da je napala sudiju, ili kad se ne ponaša kao ruska gubernija…

U takvim slučajevima tabloidi rade ono što najbolje umeju: kleveću, difamiraju, šire mržnju i prave agresivne kampanje. Pa onda u Kuriru čitamo naslove tipa “Crna Gora prekrojila istoriju, sramna antisrpska histerija!”, “Crna Gora gura prst u oko Putinu: Milo šalje crnogorske specijalce na granicu sa Rusijom!”, “Pakao za Srbe u Crnoj Gori sve gori! Crnogorski mediji prevazišli Gebelsa u fašističkom ponavljanju laži” ili “Nikad više 1918. Sramni plakati kojima se širi mržnja prema Srbima osvanuli po crnogorskim gradovima”.

Ko je Milogorcima ukrao ime?

Ni Alo ne zaostaje mnogo: “Sve može ako nisi Srbin: Crna Gora dobila novu radio stanicu, a ono što će slušati zaprepastiće vas, kao i same Đetiće” (povodom vesti da su Islamska zajednica u Crnoj Gori i medresa “Mehmet Fatih” pokrenuli radio-stanicu; o Radiju Svetigora Mitropolije crnogorsko-primorske, ovakve vesti nemamo priliku da pročitamo), “Šiptari dobili sve od Mila, ali sada hoće još”, “Milo hoće da menja istoriju: šamar Srbima! Za Crnu Goru smo okupatori”, “Izdajnici! Milo poslao vojsku na Kosovo! Jedan vojnik pristupio KFOR-u”.

Ipak, notorni Informer je nenadmašan i kad je u pitanju Crna Gora. Ovaj tabloid Crnogorce dosledno naziva Milogorcima, sasvim rasistički, pa su ovakvi naslovi uobičajena pojava: “Milogorci zatiru sve srpsko, a Srbija ih i dalje hrani”, “Milogorci dosipaju so na srpsku ranu”, “Bećković razmontirao Milogorce”. Ono što tabloidi rade služeći se ekstremnim sredstvima, pristojni listovi rade na malo uvijeniji način, pa recimo Politika objavljuje čitav serijal tekstova pod zajedničkim nadnaslovom “Ko je Crnogorcima ukrao čojstvo”. Suština je ista, samo je forma malo drugačija.

U sličnom duhu pišu i brojni drugi listovi, a televizije sa nacionalnom frekvencijom poput TV Pink ili TV Happy prave emisije slične anticrnogorske sadržine. Medijsku pažnju redovno dobijaju brojni istoričari i intelektualci koji negiraju nezavisnost Crne Gore, crnogorsku naciju, kulturu i identitet, kao što su Aleksandar Raković, Čedomir Antić ili Matija Bećković. Osnovni ton kampanja protiv Crne Gore daju političari poput Aleksandra Vučića, Ivice Dačića, Aleksandra Vulina, Nenada Popovića ili Vladimira Đukanovića (koji je Crnoj Gori pretio čak i ratom, povodom slanja vojnika na Kosovo).

Podređivanje višem nacionalnom cilju

Većina srpskih medija tretira Crnu Goru u skladu sa postulatom velikosrpskog nacionalizma po kojem je Crna Gora zapravo srpska država, privremeno odmetnuta od matice. Aspiracije prema susednoj teritoriji se čak i ne kriju, već čine osnovu brojnih medijskih sadržaja. Nezavisnost Crne Gore se doživljava kao privremeni hir tamošnjeg stanovništva koje će se ubrzo otrezniti, Crnogorci će pre ili kasnije shvatiti da su Srbi i da im je ponovno ujedinjenje sa Srbijom jedina sudbina. Ako neće milom, tu su naši političari, intelektualci i mediji da im pomognu.

Kad je u pitanju Crna Gora, osnovni zadatak medija – istinito izveštavanje o događajima – jednostavno biva suspendovan i podređen višem nacionalnom cilju. Kad dođemo do bazične ideološke potke, razlike između opozicije i pozicije odjednom prestaju da budu bitne, i lako dolazi do ostvarenja famoznog nacionalnog jedinstva. U slučaju Crne Gore uređivačka politika zaraćenih medija svodi se na drevnu narodnu poslovicu koju sam upravo izmislio: Svi smo mi pomalo veliki Srbi.