Evropski sud za ljudska prava presudio je da ruski zakon o “stranim agentima” krši Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, navodeći da je zakon “proizvoljan” i da se primjenjuje na “prekomjerno širok i nepredvidiv način”.
Sudu se obratilo 107 organizacija za ljudska prava, predstavnika ruskog civilnog društva i medija, uključujući i Ruski servis Radija Slobodna Evropa (RFE/RL), kao i organizaciju Memorial.
Sud je 22. oktobra presudio da je zakon nametnuo “stroge restrikcije” na aktivnosti tužilaca i utvrdio da njihovo označavanje “stranim agentima” predstavlja “uznemiravanje.” Sud je ukazao i da zakon “stigmatizira, obmanjuje i primjenjuje se na previše opsežan i nepredvidiv način”.
Sud smatra da je cilj zakona da “kazni i zastraši, a ne da odgovori na navodnu potrebu za transparentnosti ili legitimnim imperativom nacionalne sigurnosti”.
Zaključilo je i da su tim zakonom fizičkim licima koja su podnijela tužbu, povrijeđene slobode izražavanja, udruživanja i prava na poštovanje privatnog i porodičnog života.
Ruski zakon, uveden 2012. godine i proširen 2022. godine, zahtijeva od organizacija koje primaju strana sredstva da se registriraju kao “strani agenti”, čije su posljedice inspekcije, drakonske kazne i ograničenja aktivnosti.
Sud je naveo da javno mnijenje u Rusiji povezuje termin “strani agent” sa “izdajnicima” i “špijunima”, stigmatizirajući one koji su tako označeni.
Kazali su da su “očigledno nesrazmijerne sankcije, uključujući proizvoljne novčane kazne ili čak raspuštanje”, a “takva ograničenja imaju zastrašujući efekat na javni diskurs i građanski angažman”.
Time se “stvara atmosfera sumnje i nepovjerenja prema nezavisnim glasovima i potkopavaju sami temelji demokratskog društva”, navodi Sud.
Ruski servis RFE/RL kažnjen je sa više od 16 miliona eura zbog nepoštovanja zahtijeva za označavanje “stranim agentom”.
Ruske vlasti su pojačale sprovođenje zakona, zamrznuvši bankovne račune i blokirajući web stranice Ruskog servisa RFE/RL nakon što je Rusija započela punu invaziju na Ukrajinu 2022. godine.
I pored isključenja iz Vijeća Evrope 2022. godine nakon početka invazije Moskve na Ukrajinu, Rusija je još uvijek obavezna da poštuje odluke Evropskog suda u slučajevima koji su se dogodili prije njenog isključenja.
Međutim, Moskva je donijela zakone koji sprečavaju provođenje odluka Evropskog suda izdatih nakon njenog isključenja, dodatno komplicirajući uticaj ove presude.
Izvor: RSE
