Vlada Republike Srpske konačno je objavila Prijedlog zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija. Prijedlog je doživio sedam izmjena u odnosu na nacrt, ali zato brojne primjedbe sa sjednice Narodne skupštine i javne rasprave nisu prihvaćene.
Prihvaćen je prijedlog i izmijenjen je član 1. kako bi se izbjegla mogućnost tumačenja da će se agentima stranog uticaja smatrati sve neprofitne organizacije osnovane u Republici Srpskoj koje finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti.
Kako piše u obrazloženju, u članu 2. dodat je novi stav 5, koji propisuje šta se smatra agentom stranog uticaja. Na način da se agentom stranog uticaja smatra neprofitna organizacija koju finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti, a koja se bavi političkim djelovanjem ili političkim aktivnostima propisanim članom 3. tog zakona kao i drugim aktivnostima koje se odnose na političko organiziranje i djelovanje usmjereno na ugrožavanje demokratije, narušavanje integriteta RS-a, kršenje Ustavom zajamčenih sloboda i prava i raspirivanje nacionalne, rasne ili vjerske mržnje i netrpeljivosti.
U članu 3. izmijenjen je stav 2. na način da se političkom aktivnosti označava svaka aktivnost prema organima, institucijama ili izabranim predstavnicima Republike Srpske ili predstavnicima Republike Srpske u institucijama BiH u smislu formuliranja politike, političkog ili javnog interesa Republike Srpske.
Iz predloženog nacrta brisan je dio koji je propisivao da se političkom aktivnosti smatra i usvajanje ili izmjena propisa kako bi se izbjegla mogućnost tumačenja da se neprofitnim organizacijama ovim zakonom zabranjuje učestvovanje u postupku usvajanja ili izmjena propisa.
– Također je dodat i stav 4, koji propisuje da statut, djelovanje i aktivnosti neprofitnih organizacija ne mogu biti suprotni ustavnom poretku niti usmjereni na njegovo nasilno podrivanje, raspirivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje i netrpeljivosti ili diskriminacije zabranjene Ustavom i zakonom – piše u popratnom obrazloženju Prijedloga zakona.
Dalje, u članu 4. Prijedloga koji propisuje šta se neće smatrati političkim djelovanjem u smislu ovog zakona (oblasti nauke, kulture, socijalne i zdravstvene zaštite, sporta, zaštite potrošača, zaštite prava nacionalnih manjina i lica sa invaliditetom, zaštite životne sredine, borbe protiv korupcije, filantropije, volonterstva i informiranja) dodato je da se političkim djelovanjem neće smatrati „ni djelovanje u okviru ustavom zagarantiranih prava i sloboda“.
Izmijenjen je član 8, te se propisuje da je neprofitna organizacija obavezna podnijeti prijavu Ministarstvu u roku od 15 od dana prijema finansijskih sredstava ili druge vrste pomaći od stranog subjekta, čime se upućuje da se u Registar neće unositi neprofitne organizacije koje su do dana primjene zakona primale finansijska sredstva ili drugu vrstu pomoći od stranog subjekta, ako od momenta početka primjene zakona tu pomoć više ne primaju
– Izmijenjen je i član 10. i precizirano da se podaci iz Registra, pored nadležnog inspekcijskog organa, mogu dati i sudu, tužilaštvu, organima unutrašnjih poslova ili nadležnom odboru Narodne skupštine RS a izuzetno, i drugim organima Srpske na obrazložen zahtjev, ako za to postoji opravdan interes – navodi Ministarstvo pravde RS-a u obrazloženju zakona koji se žargonski još naziva zakonom o „stranim agentima“.
Također, izmijenjen je i član 16. na način da se propisuje da, u slučaju da neprofitna organizacija u svom djelovanju postupa suprotno Ustavu i propisima Republike Srpske, djeluje i provodi aktivnosti na način kako je to propisano članom 3. zakona, odnosno kao agent stranog uticaja na štetu individualnih i drugih prava građana ili ukoliko Poreska uprava RS utvrdi nepravilnosti u finansijskom poslovanju, Ministarstvo dostavlja prijedlog nadležnom sudu za zabranu obavljanja rada i podnosi prijavu protiv odgovornih osoba u skladu sa odredbama krivičnog zakonodavstva RS.
– Nisu prihvaćene primjedbe da se od statusa stranih subjekata izuzmu strane međunarodne organizacije čiji je BiH član kao i organizacije koje bi se finansirale iz Republike Srbije, jer se zakonom precizira jasno šta se smatra agentom stranog uticaja, tako da finansiranje neprofitnih organizacija od međunarodnih organizacija čiji je BiH član ili finansiranje od Republike Srbije ne znači automatsko sticanje statusa stranog subjekta – navodi se.
Na jednoj od posljednjih telefonskih sjednica i to samo nekoliko dana prije isteka roka od šest mjeseci, Vlada RS je utvrdila Prijedlog ovog zakona. Nacrt zakona usvojen je 28. septembra prošle godine.
Predviđeno je da će zakon stupiti na snagu 1. januara 2025. godine nakon što bude usvojen u Narodnoj skupštini Republike Srpske.
Izvor: SrpskaInfo
