Ovog 19. novembra navršava se 1.000 dana od početka ruske invazije na Ukrajinu koja je počela 24. februara 2022. godine. Obilježavajući ovu mračnu prekretnicu, Evropska federacija novinara (EFJ) pridružila se partnerima Media Freedom Rapid Response (MFRR) u sjećanju na novinare koji su izgubili živi izvještavajući o ruskom agresorskom ratu.
Izrazili su solidarnost sa onima koji nastavljaju da riskiraju živote da bi nam donijeli kritične vijesti i informacije o ovoj invaziji.
Od 24. februara 2022. godine, 13 novinara je ubijeno dok su izvještavali o invaziji Rusije u punom obimu – naglašavajući rizike i opasnosti s kojima se suočavaju ukrajinski i međunarodni novinari koji izvještavaju o ovom ratu.
Neki, kao što su Arman Soldin, Oksana Baulina i drugi, ubijeni su kao rezultat ruskog granatiranja, neselektivnog ili ciljanog, dok su drugi, poput Maksa Levina i Mantasa Kvedaravičijusa, vjerovatno ubijeni u vansudskim pogubljenjima.
Desetine drugih novinara je ranjeno dok su izvještavali o ratu. Uništene su bezbrojne redakcije, TV tornjevi i druga medijska infrastruktura.
Viktorija Roščina, ukrajinska novinarka koja je krenula da izvještava o ruskim okupiranim regionima Ukrajine u julu 2023. godine, umrla je pod nejasnim okolnostima u ruskom pritvoru, a vijest o njenoj smrti objavljena je tek 10. oktobra 2024. godine.
Do danas, Ruske vlasti su odbile da istraže okolnosti njene smrti i odbile su da vrate njeno tijelo njenoj porodici u Ukrajini.
Vijest o Roščininoj smrti služi kao podsjetnik da se još najmanje 13 ukrajinskih novinara i dalje nalazi u ruskom zarobljeništvu, bez ikakvih zakonskih garancija da ruske vlasti garantiraju njihovu sigurnost. U ukrajinskoj medijskoj zajednici raste strah da su, kao i kod Roščine, i njihovi životi u opasnosti.
Pored fizičkih napada, ukrajinski novinari i mediji suočavaju se sa sve većim digitalnim prijetnjama s pokušajima hakovanja, lažiranjem i DDoS napadima koji se intenziviraju alarmantnom brzinom od početka ruske invazije na Ukrajinu u punom obimu.
Ukrajinski mediji su redovno na meti napada distribuiranog uskraćivanja usluge (DDoS) koji onemogućavaju glavne web siteove s vijestima, a prekidi u prosjeku traju nekoliko sati. Takvi poremećaji imaju jake negativne posljedice po ukrajinske medije, koji su izloženi gubitku čitalaštva, a time i komercijalnih prihoda.
Možda još opasniji razvoj događaja je pojava takozvanih Doppelganger (klonova) web lokacija, na koje je MFRR zahtijevao reakciju evropskih vlasti i velikih tehnoloških platformi. Ove stranice, koje su prerušene da liče na one novinskih kuća popularnih u Ukrajini, pokušavaju da utiču na ukrajinsko javno mnijenje propagirajući ideje koje služe ruskim interesima.
Iako se ne može porediti s razaranjem koje je napravila ruska vojska, rat je također postao izgovor za ukrajinske vlasti da uvedu određeni nivo cenzure na medije u zemlji.
Najupečatljiviji primjer je nastavak produkcije veoma kontroverznih emisija „ujedinjenih vijesti“ na glavnim televizijskim kanalima Ukrajine, koji su u ukrajinskoj medijskoj zajednici optuženi da proizvode neopravdano pristrasno izvještavanje koje podržava ukrajinsku vladu.
Emitiranje „ujedinjenih vijesti“ nedavno je kritizirala i Evropska komisija koja je pozvala Ukrajinu da „ponovo procjeni“ validnost projekta.
Pored toga, nekoliko ukrajinskih istraživačkih novinara bilo je podvrgnuto nadzoru i zastrašivanju od strane zvaničnika u vezi sa njihovim radom. Također, u oktobru je nezavisna novinska kuća Ukrainska pravda (UP) u saopćenju navela da doživljava „stalni i sistematski pritisak“ iz kancelarije predsjednika Vladimira Zelenskog.
Uprkos sve većim izazovima, medijski sektor u zemlji pokazao je nevjerovatnu otpornost tokom rata koji sada traje skoro tri godine.
Partneri MFRR-a izrazili solidarnost s novinarima i nezavisnim medijima u Ukrajini te su se obavezali da će nastaviti da ih podržavamo u obavljanju njihovog posla, koliko god bude potrebno.
Izvor: EFJ
