ŽENEVA – Izrael sve intenzivnije koristi seksualno, reproduktivno i druge oblike rodno zasnovanog nasilja protiv Palestinaca kao dio šireg nastojanja da potkopa njihovo pravo na samoodređenje i počinio genocidne radnje kroz sistematsko uništavanje objekata za seksualnu i reproduktivnu zdravstvenu zaštitu, navodi se u novom izvještaju koji je danas objavila Nezavisna međunarodna istražna komisija UN-a za okupiranu palestinsku teritoriju, uključujući Istočni Jerusalim, i Izrael.
Izvještaj dokumentuje širok spektar kršenja prava počinjenih nad Palestinkama, Palestincima, djevojčicama i dječacima na okupiranoj palestinskoj teritoriji od 7. oktobra 2023., što predstavlja ključni aspekt zlostavljanja Palestinaca i dio je nezakonite okupacije i progona Palestinaca kao grupe.
„Dokazi koje je Komisija prikupila otkrivaju zabrinjavajući porast seksualnog i rodno zasnovanog nasilja,“ izjavila je Navi Pillay, predsjednica Komisije. „Neizbježan je zaključak da je Izrael koristio seksualno i rodno zasnovano nasilje protiv Palestinaca kako bi ih zastrašio i održao sistem ugnjetavanja koji potkopava njihovo pravo na samoodređenje.“
Objavljivanje izvještaja pratila su dvodnevna javna saslušanja održana u Ženevi 11. i 12. marta, tokom kojih je Komisija saslušala žrtve i svjedoke seksualnog i reproduktivnog nasilja, medicinsko osoblje koje im je pružalo pomoć, kao i predstavnike civilnog društva, akademske stručnjake, pravnike i medicinske eksperte.
Izvještaj je utvrdio da se seksualno i rodno zasnovano nasilje – koje je postalo učestalije i brutalnije – provodi širom okupirane palestinske teritorije kao ratna strategija kojom Izrael nastoji dominirati nad palestinskim narodom i uništiti ga.
Određeni oblici seksualnog i rodno zasnovanog nasilja – poput prisilnog javnog svlačenja i golotinje, seksualnog uznemiravanja, uključujući prijetnje silovanjem, kao i seksualnog napada – dio su standardnih operativnih procedura izraelskih sigurnosnih snaga prema Palestincima.
Izvještaj navodi da su drugi oblici seksualnog i rodno zasnovanog nasilja, uključujući silovanje i povrede genitalija, počinjeni ili po direktnim naređenjima ili uz prešutno ohrabrenje najvišeg civilnog i vojnog rukovodstva Izraela.
Također, vlada klima nekažnjivosti za seksualne i rodno zasnovane zločine koje izraelski doseljenici čine na Zapadnoj obali, s ciljem zastrašivanja palestinske zajednice i njenog protjerivanja.
„Oslobađajuće izjave i postupci izraelskih lidera, kao i neučinkovitost vojnog pravosudnog sistema u procesuiranju slučajeva i kažnjavanju počinilaca, šalju jasnu poruku pripadnicima izraelskih sigurnosnih snaga da mogu nastaviti s takvim djelima bez straha od odgovornosti,“ izjavila je Pillay. „U ovom kontekstu, odgovornost pred Međunarodnim krivičnim sudom i nacionalnim sudovima, bilo kroz domaće zakonodavstvo ili primjenom univerzalne jurisdikcije, ključna je za očuvanje vladavine prava i ostvarenje pravde za žrtve.“
Komisija je utvrdila da su izraelske snage sistematski uništavale ustanove za seksualnu i reproduktivnu zdravstvenu zaštitu širom Gaze. Istovremeno su nametnule opsadu i spriječile dopremu humanitarne pomoći, uključujući neophodne lijekove i opremu za sigurne trudnoće, porođaje te postporođajnu i neonatalnu njegu. Ova djela krše reproduktivna prava i autonomiju žena i djevojčica, kao i njihovo pravo na život, zdravlje, osnivanje porodice, ljudsko dostojanstvo, fizički i mentalni integritet, slobodu od torture i drugog okrutnog, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja, pravo na samoodređenje te načelo nediskriminacije.
Žene i djevojčice su umrle od komplikacija povezanih s trudnoćom i porođajem zbog uslova koje su nametnule izraelske vlasti, uskraćujući im pristup reproduktivnoj zdravstvenoj zaštiti – djela koja predstavljaju zločin protiv čovječnosti u obliku istrebljenja.
Komisija je utvrdila da su izraelske vlasti djelimično uništile reproduktivnu sposobnost Palestinaca u Gazi kao grupe kroz sistematsko uništavanje seksualne i reproduktivne zdravstvene zaštite, što predstavlja dvije kategorije genocidnih djela prema Rimskom statutu i Konvenciji o genocidu, uključujući namjerno nametanje životnih uslova osmišljenih da dovedu do fizičkog uništenja Palestinaca i uvođenje mjera s ciljem sprečavanja rađanja.
„Napadi na ustanove za reproduktivnu zdravstvenu zaštitu, uključujući direktne napade na porodilišta i glavnu kliniku za vantjelesnu oplodnju u Gazi, u kombinaciji s korištenjem izgladnjivanja kao metode ratovanja, utjecali su na sve aspekte reprodukcije,“ izjavila je komesarka Pillay. „Ova kršenja nisu samo izazvala ozbiljnu trenutnu fizičku i mentalnu štetu i patnju žena i djevojčica, već i nepovratne dugoročne posljedice na mentalno zdravlje, reproduktivne mogućnosti i plodnost Palestinaca kao grupe.“
Komisija je utvrdila rastući udio ženskih žrtava u Gazi, pri čemu su smrtni ishodi dostigli neviđene razmjere kao rezultat izraelske strategije namjernog gađanja stambenih zgrada i upotrebe teških eksploziva u gusto naseljenim područjima. Komisija je također dokumentovala slučajeve u kojima su žene i djevojčice svih uzrasta, uključujući trudnice, bile meta – djela koja predstavljaju zločin protiv čovječnosti u obliku ubistva i ratni zločin namjernog ubijanja.
Kraj
Detaljan izvještaj Komisije dostupan je ovdje. Nalazi Komisije o seksualnom i rodno zasnovanom nasilju koje su 7. oktobra 2023. počinili vojno krilo Hamasa i druge palestinske oružane grupe dostupni su ovdje.
Pozadina
Vijeće za ljudska prava UN-a dalo je mandat Komisiji 27. maja 2021. da „istraži, na Okupiranoj palestinskoj teritoriji, uključujući Istočni Jerusalem, i u Izraelu, sva navodna kršenja međunarodnog humanitarnog prava i sva navodna kršenja i zloupotrebe međunarodnog prava o ljudskim pravima koja su dovela do događaja od 13. aprila 2021. i nakon tog datuma.“
Rezolucija A/HRC/RES/S-30/1 dodatno je zatražila od Komisije da „istraži sve temeljne uzroke ponavljajućih tenzija, nestabilnosti i dugotrajnog sukoba, uključujući sistemsku diskriminaciju i represiju zasnovanu na nacionalnom, etničkom, rasnom ili vjerskom identitetu.“
Komisija je dobila mandat da podnosi izvještaje Vijeću za ljudska prava i Generalnoj skupštini UN-a svake godine, počevši od juna 2022. i septembra 2022. godine.
Izvor: https://www.ohchr.org/en/press-releases/2025/03/more-human-can-bear-israels-systematic-use-sexual-reproductive-and-other
